عایق حرارتی یک ماده یا سیستم است که از انتقال حرارت از یک محیط به محیط دیگر جلوگیری می‌کند. انواع عایق حرارتی از جنس‌های مختلف مانند فوم، الیاف شیشه‌ای، پنبه، پلاستیک یا فلزات با خصوصیت‌های حرارتی خاص ساخته می‌شوند. هدف اصلی استفاده از این ماده، کاهش انتقال حرارت از دماهای بالا به دماهای پایین است. انواع عایق در ساختمان‌ها، خودروها، صنایع، وسایل خانگی و غیره استفاده می‌شود تا از هدررفت حرارت جلوگیری کند. نتیجه استفاده از عایق صرفه‌جویی در مصرف انرژی و افزایش کارایی سیستم‌های حرارتی و سرمایشی است. علاوه بر این، عایق حرارتی می‌تواند در کنترل و حفظ دمای محیط‌های مختلف نیز مورد استفاده قرار گیرند.
استفاده از انواع عایق حرارتی تاثیر بسزایی در افزایش کارایی انرژی و راحتی زندگی دارد و جلوی انتقال حرارت بین دو محیط با دماهای مختلف را می‌گیرد که این امر کاهش هدررفت حرارت و کاهش مصرف انرژی در سیستم‌های گرمایش و سرمایش را به همراه خواهد داشت، عایق کاری در هزینه‌های انرژی صرفه‌جویی کرده و به حفظ محیط زیست نیز کمک زیادی می‌کند.
آشنایی با انواع عایق حرارتی
همانطور که می‌دانید استفاده از انواع عایق حرارتی نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند بلکه در حفظ منابع طبیعی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز نقش دارد، از این رو استفاده از آن از لحاظ اقتصادی و محیط زیستی بسیار مفید و ضروری است. هر عایق خصوصیات و کاربردهای مخصوص به خود را دارد و در مکان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع عایق حرارتی را در ادامه برای شما نام برده‌ایم:
1. عایق پشم شیشه
پشم‌شیشه یکی از معروف‌ترین عایق‌های حرارتی است که از طریق ذوب شیشه تولید می‌شود. در این فرآیند، شیشه به الیافی که قابلیت حبس هوا را دارند تبدیل شده و باعث می‌شود از انتقال حرارت به بیرون جلوگیری شود. پشم شیشه به علت اینکه وزن کمی دارد به ساختمان وزن اضافه وارد نمی‌کند و گزینه‌ای مناسب برای عایق کاری است.
2. عایق پشم سنگ
پشم‌سنگ یک نوع عایق معدنی با مقاومت حرارتی بالا است و تا دمای 750 درجه سانتی گراد را می‌تواند تحمل کند؛ به همین علت به آن عایق کندسوز نیز می‌گویند. عایق پشم سنگ از یک سنگ معدنی به نام بازالت که بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی حاصل شده تولید می‌شود. این نوع عایق حرارتی جز اصلی سیستم‌های عایق‌بندی است و تحمل دماهای بالا را دارد. به عبارت دیگر، می‌توان از پشم‌سنگ به عنوان بهترین عایق در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها برای عایق‌کاری لوله‌ها، مخازن بزرگ و تجهیزات حرارتی استفاده کرد.
3. عایق پلی استایرن
عایق فوم پلی‌استایرن (EPS) یک نوع فوم سبک است. این نوع فوم به دلیل وزن سبک، ساختار سلولی و خواص عایق حرارتی بالا، برای عایق‌بندی دیوار، سقف، کف و سایر ساختارهای ساختمانی به کار می‌رود. فوم پلی‌استایرن دارای ویژگی‌هایی از جمله عایق حرارتی بالا، مقاومت در برابر رطوبت، سبکی و نصب آسان است. این نوع عایق در ضخامت گوناگون در بازار موجود بوده و در صنایع ساختمانی و صنعتی جهت صرفه جویی در انرژی از آن استفاده می‌شود.
4. عایق حرارتی سلولزی
عایق حرارتی سلولزی از سازگارترین عایق با محیط زیست است؛ چون از مواد تجدید پذیری مثل کاغذ و مقوا تهیه می‌شود. همانطور که می‌دانید اکسیژن یکی از عوامل آتش‌زا بوده اما در عایق حرارتی سلولزی به علت اینکه اکسیژن نمی‌تواند به راحتی در آن نفوذ کند یک عایق ایده‌آل برای کاهش خطرات آتش‌سوزی محسوب می‌شود و برای ساختمان‌ها ایمن است.
5. عایق پرلیت
عایق پرلیت یکی از انواع عایق حرارتی نسوز با وزن سبک است که ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. این نوع عایق توانایی تحمل دماهای بسیار بالا تا حتی 1000 درجه را داراست به همین علت به آن عایق ضد اشتعال نیز گویند. این ویژگی باعث شده تا استفاده از این نوع عایق بسیار مطمئن باشد و بهترین انتخاب برای افرادی که به دنبال یک راه‌حل ایمن در عایق‌بندی ساختمان خود هستند مناسب است.
از انواع عایق حرارتی در کجا استفاده می‌شود؟
از انواع عایق حرارتی در ساختمان‌ها وسایل نقلیه، صنعت نفت و گاز و موارد دیگر استفاده می‌شود و کاهش هدررفت انرژی را به همراه داد. در ادامه استفاده از این نوع عایق در قسمت‌های مختلف ساختمان بیشتر توضیح خواهیم داد:
1. عایق حرارتی کف ساختمان
عایق حرارتی کف ساختمان یک لایه از مواد عایق کاری است که بین کف ساختمان و سطح زمین یا فضای زیرین قرار می‌گیرد. این نوع عایق برای جلوگیری از انتقال حرارت از یک سمت به سمت دیگر و کاهش هدررفت حرارت از زیر ساختمان به کار می‌رود. انواع عایق حرارتی کف ساختمان از موادی مثل فوم پلی‌استایرن (EPS)، فوم پلی‌یورتان (PU)، فوم پلی‌اوریتان (PUR) یا الیاف شیشه‌ای ساخته می‌شوند. لازم به ذکر است عایق حرارتی کف ساختمان به افزایش کارایی سیستم گرمایشی و سرمایشی کمک کرده و سبب کاهش هزینه‌های انرژی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی را به همراه دارد.
2. عایق حرارتی سقف یا عایق روکار
عایق حرارتی سقف در فضای بین سقف ساختمان و سطح بالایی آن قرار می‌گیرد. هدف اصلی این نوع عایق، جلوگیری از انتقال حرارت از داخل به خارج یا برعکس آن است. از انواع عایق حرارتی سقف به منظور حفظ دمای مطلوب در داخل ساختمان و کاهش هدررفت حرارت استفاده می‌شود. به علت اینکه این عایق‌ها دارای خصوصیت حرارتی بالایی هستند افزایش یا کاهش دمای ساختمان در مواقع گرما یا سرما را به همراه خواهند داشت.
3. عایق حرارتی دیوار
عایق حرارتی دیوار از یک لایه عایق که بین دیوار خارجی ساختمان و داخلی آن واقع می‌شود به وجود می‌آید. هدف اصلی این نوع عایق، جلوگیری از انتقال حرارت از دیوار خارجی به داخل و برعکس است. این نوع عایق نیز مانند بقیه آن‌ها از افزایش یا کاهش دما در داخل ساختمان در مواقع گرما یا سرما محافظت می‌کنند. مواد به کاررفته عایق حرارتی دیوار باعث شده تا این نوع عایق از خصوصیت حرارتی بالایی برخوردار باشند که در نتیجه از هدررفت حرارت در دیوارها جلوگیری کرده و دمای مطلوب در داخل ساختمان حفظ می‌شود.
4. عایق حرارتی لوله
عایق حرارتی لوله یک لایه از مواد عایق است که بر روی لوله‌های گرمایش، سرمایش، گاز، آب یا سایر سیالات نصب می‌شود. هدف اصلی انواع عایق حرارتی لوله جلوگیری از افت دما و هدررفت حرارت در طول لوله‌ها است. با افزودن این عایق به لوله‌ها، می‌توان انتقال حرارت به محیط خارجی یا به دیگر قسمت‌های سیستم را کاهش داد که صرفه‌جویی در انرژی و همچنین افزایش بهره‌وری را به همراه خواهد داشت. عایق حرارتی لوله دارای خصوصیت حرارتی بالا و مقاومت در برابر دما و رطوبت می‌باشد و از انجماد لوله‌ها در زمستان جلوگیری کرده و بهبود کارایی سیستم‌های انتقال حرارت را به دنبال دارد.
5. عایق حرارتی نسوز
عایق حرارتی نسوز در برابر آتش و حرارت بالا مقاومت بالایی دارد و نمی‌سوزد. این نوع عایق از مواد مقاوم به حرارت ساخته می‌شود تا اگر مکان مورد نظر در معرض دماهای بالا یا حریق قرار گرفت، از آتش‌سوزی جلوگیری گردد. عایق حرارتی نسوز از موادی مانند الیاف شیشه‌ای، الیاف بازالت، الیاف کربنی، ورق سیلیکات، مواد سلولزی مقاوم به آتش یا مواد کامپوزیتی تشکیل می‌شوند و از آن در صنایع مختلف از جمله صنایع نفت و گاز، صنایع خودروسازی، صنایع حمل و نقل و ساختمان‌ها برای کاهش خطرات حاصل از آتش‌سوزی و افزایش ایمنی استفاده می‌شود. این نوع عایق‌ها به دلیل مقاومت در برابر حرارت و عدم سوختن از اهمیت بالایی برخوردار است و حوادث آتش‌سوزی را کاهش می‌دهند.
ویژگی انواع عایق حرارتی
- هدایت حرارتی پایین
- مقاومت در برابر حرارت
- عایق نسوز و مقاوم در برابر آتش
- سبک بودن و راحتی نصب
- خنثی بودن در برابر مواد شیمیایی
2. نتیجه گیری
عایق حرارتی نقش بسیار مهمی در بهبود کارایی انرژی، بیشتر شدن راحتی زندگی و حفظ محیط زیست دارد. این مواد با جلوگیری از انتقال حرارت بین محیط دماهای مختلف، به کاهش هدررفت حرارت و مصرف انرژی در سیستم‌های گرمایش و سرمایش کمک می‌کنند. از طرفی، این اقدام نه تنها به صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی منجر می‌شود، بلکه نقش مهمی در حفظ محیط زیست نیز ایفا می‌کند.